Punt

Blog 247 - 1 september 2020

Het uitroepteken aan zijn eigen succes ten onder gegaan

Wie een punt gebruikt aan het einde van een sms- of WhatsApp-bericht, komt agressief en intimiderend over. Dat blijkt uit een onderzoek van taalkundigen bij jongeren geboren na 1995. Het gebruik van een punt om een bericht af te sluiten wordt door deze generatie als een teken van woede gezien. Het AD berichtte dit vorige week.

Ik moest dit echt twee keer lezen. En nog begrijp ik het niet helemaal. Een punt sluit iets af. Het markeert. Wat heeft dat met woede te maken?

 Het onderzoek werd uitgevoerd bij Generatie Z, geboren na 1995 en dus opgegroeid met allerhande sociale media-platforms, aldus de krant. Vorige week had ik als beginnend docent communicatie op het CIPAB een startbijeenkomst. Daar hield Kim Jansen een betoog over generatiemanagement en dus ook over onder meer de Generatie Z, jongeren geboren tussen 2000-2015. Om er maar meteen een aantal eigenschappen tegenaan te gooien; ze zijn hyperconnected, weten veel, zijn ondernemend, creatief, wakker en werken hard. Toe maar.

Mijn twee zoontjes – ik blijf twijfelen tussen zonen en zoontjes, wanneer ga je over van het verkleinwoordje naar de volwassen vorm – zijn echte Z’ers. Ga maar na, geboren in 2007 en 2008, toen ze elf jaar waren kregen ze hun mobiele telefoon. Stomtoevallig dat ze beide keren als aller-allerlaatste in de klas aan de mobiel mochten. En nu ze 12 en 13 jaar zijn inderdaad hyperconnected.

Generatie Z dus. Ze hebben naast gamen, eten en sporten, ook andere behoeftes. Uiteraard. Zelf kwam ik niet verder dan Fortnight, melk- en chocoladebroodjes van de Jumbo, pizza’s van New York Pizza, niks missen in de groepsapp en een balletje trappen. Jansen dreunde het riedeltje op: gelijkwaardig, aandacht, maatwerk, veiligheid, flexibiliteit, vertrouwen en zekerheid. Het huisje-boompje-beestje principe. Dat laatste vind ik als vader nu nog niet echt belangrijk voor ze (trouw niet voor je 40-ste jongens!), maar zaken als veiligheid, vertrouwen, aandacht en zekerheid uiteraard wel.

Dat laatste probeer ik als ouder allemaal met mijn volle verstand te doen. Met vallen, opstaan en weer doorgaan. Niet zo gek, want ik ben een early pragmaat, oftewel de generatie die geboren is tussen 1970 en 1985. Wij pragmaten – de benaming zegt het al een beetje – zijn van de ratio en het resultaat. Wij vinden groei belangrijk, het liefst snel en wij zijn waar het gebeurt of om maar even een popi managementterm te bezigen: go where the action is. Punt.

Terug naar het taalonderzoek. “Als je een sms verstuurt zonder punt, is het al duidelijk dat je een bericht hebt beëindigd. Dus als je die extra markering toevoegt voor het beëindigen van een zin, geven jongeren daar vaak een negatievere connotatie aan”, verduidelijkt onderzoekster Lauren Fonteyn van de Universiteit Leiden.

Vooral bij korte berichten lijkt het leesteken helemaal overbodig, omdat de zin al afgesloten is. Bij een lang tekstbericht met verschillende zinnen na elkaar, is het iets helemaal anders. Dan wordt het punt gebruikt om de zinnen af te sluiten en structuur aan te brengen in de tekst, zo blijkt uit het onderzoek.

Ik neem aan dat met een sms ook een appje wordt bedoeld, want ik denk dat de Generatie Z niet eens weet hoe je moet sms-en. Ze berichten elkaar kort, vaak met tal van taalfouten en soms is er werkelijk geen touw aan vast te knopen.

Om eerlijk te zijn, ben ik daar best wel mee bezig. Dan hoor ik weer een diepe zonenzucht over een bericht in de groepsapp. Een medeleerling maakt een knoeperd van een spelfout of stelt een domme vraag. Het lijkt ze allemaal zo weinig te kunnen schelen. Die twee van mij ook. Jou of jouw of een lange zin zonder ook maar één komma, laat staan een punt. Het moet meteen getikt worden, het floept eruit en hup het is al verstuurd.

Een punt heeft een functie. Een zin moet in lopende tekst altijd eindigen op een afsluitend leesteken. Dat kan een punt zijn, maar ook een vraagteken, een uitroepteken of een beletselteken (drie puntjes achter elkaar), laat Onze Taal weten, waarbij ik overigens een warm pleidooi wil houden voor het woord beletselteken. Ik gebruik het overigens vaak.

Even terug naar het begin van dit blog: het gebruik van een punt om een bericht af te sluiten wordt door deze generatie (Z dus) als een teken van woede gezien.
Ik heb dat veel meer met als een zin eindigt met een uitroepteken. Dat heb ik wel vaker gezegd, maar het uitroepteken wordt te vaak totaal verkeerd gebruikt. Om iedere zin kracht bij te zetten, als je geen onderscheid kan maken wat echt belangrijk is en om wellicht je onzekerheid te verbergen. Want als je schreeuwt op papier, dan word je misschien wel eerder gehoord. Ik zie soms korte teksten met achter elke zin een uitroepteken. Waarom. Vraagteken.

Het allerergste is een uitroepteken in de kop van een artikel. Of meerdere. We kunnen allemaal wel voorbeelden voor de geest halen: Mediabureau MEER denkt aan uitbreiding! Carnavalsvereniging De Droeftoeters heeft nieuwe prins! Of eerste overwinning ooit voor zaalvoetballers Nico Brillen!

En wat te denken van een gebod, dat dan extra kracht bijgezet wordt door een uitroepteken? Afval in de afvalbak!!!!! Deze printer niet uitzetten!!!! Sluit ramen en deuren als je de laatste bent!!!!

Je gebruikt een uitroepteken als iets wordt geroepen of als iemand een heftige emotie voelt. Bijvoorbeeld wanneer iemand heel blij, boos, bang of verbaasd is. Ik las nog dit op het internet: Helaas is het uitroepteken aan zijn eigen succes ten onder gegaan.

Ik kan de associatie van de punt met de woede die jongeren blijkbaar ervaren, maar niet maken. Maar wat het uitroepteken betreft: gebruik er niet meer dan eentje en het liefst helemaal niet. En kom je er niet uit, zoek dan contact met mij. Ik help je graag. Punt gemaakt.