Kikker

Blog 216 – 18 mei 2020

Waarom weten we bijna alles al voor de coronapersconferentie?

Vanavond zitten we weer met natte haartje, gedoucht en wel en met een bakje chips voor de televisie. Want het is nationale coronatelevisietijd. De regering gaat ons weer vertellen wat we mogen, wat we nog niet mogen, dat we het samen moeten doen en dat we moet volhouden.

Eigenlijk is het onvoorstelbaar dat we met zijn allen zo goed luisteren en dat behalve dat sommigen een beetje lak hebben aan de maatregelen er verder niets ernstig gebeurd is. Geen opstand, volkswoede of plunderingen. Een stelletje demonstranten was onlangs een beetje recalcitrant, maar dat was het wel.

De persconferentie dus met steevast minister Rutte en doventolk Irma Sluis (we mogen inmiddels allemaal toch gewoon Irma zeggen?). Afgewisseld met vice-premier Hugo de Jong en RIVM infectieziektebestrijdingbaas Jaap van Dissel.

Sluis heeft overigens een Wikipedia pagina waar je u tegen zegt euh gebaart. Niet zo gek, want volgens Trouw had zij niet alleen een belangrijke informatieve functie, maar hield ze ook het moreel hoog 'in deze bange dagen'. Sluis gebruikt zelf overigens de termen gebarentolk en tolk gebarentaal: "Doventolk is niet het goede woord. Gebarentaal is een echte taal, en daarom zeg je tolk gebarentaal”, laat ze weten op haar pagina, die op 8 mei voor het laatst gewijzigd is. Wie is er niet benieuwd wie dat wijzigt? Haar PR-manager, haar man of misschien doet ze het zelf wel?

Afgelopen week las ik een informatief artikel in Adformatie. Het ging over Ruttes persconferenties en nu eens niet over zijn manier van communiceren, domme vragen beantwoorden en het georkestreerde moment van de zucht. Nog één ding over die zucht. In algemene zin dan. Een sterk staaltje non-verbale communicatie. Er zijn veel onderzoeken naar gedaan. Vroeger en vandaag de dag ook. Over welke communicatie het meeste blijft hangen.

In 1967 deed hoogleraar Albert Mehrabian een onderzoek naar non-verbale communicatie en verbale communicatie. Hij was van mening dat 93 procent van de boodschappen non-verbaal zijn, met andere woorden dat we de verbale boodschap amper onthouden.
Vorig jaar werd het boerkaverbod van kracht. Dat leidde tot veel discussies, want hoe kon je nu communiceren met boerkadragende vrouwen, als je hun gezicht niet zag? Uiteraard kwam er één deskundige aan het woord. In dit geval Telegraaf journaliste Annemarie van Gaal, die ondernemer, investeerder, auteur, televisiepersoonlijkheid, directiesecretaresse en projectmanager was of is. En blijkbaar ook communicatiespecialist. Ze zei dat maar liefst 95 procent van de communicatie non-verbaal is.

Beide onderzoeken zijn niet wetenschappelijk onderbouwd, maar dat er een verschil is, weet iedereen. Als er ook maar iets afleidt van je boodschap, dan blijft dát hangen en niet je woorden. Ooit werkte ik bij de politie en de toenmalige korpschef Pier Eringa was te gast in een NCRV televisieprogramma. Alles was voorbereid, maar de studiolampen zorgden ervoor dat de gouden emblemen op Eringa’s tuniek, weerkaatsten op zijn gezicht. Pier had ineens een rare vlek op zijn gezicht. Ik zat te kijken en wilde er ter plekke wat aan doen, maar mooi (in dit geval zeker niet) dat ik mij alleen nog dat herinner van zijn televisie-optreden en geen idee meer heb wat het onderwerp was en wat Eringa überhaupt gezegd heeft.

In de Adformatie ging het over het vroegtijdig lekken van de persconferentie-info. Het heeft zelfs een naam gekregen: de intelligente lekdown van het kabinet. Het valt namelijk op dat veel informatie al bekend is voordat Rutte zijn betoog houdt. Is dat bewust? En zo ja waarom? Of is het de hectiek van de coronacrisis, waardoor er fouten worden gemaakt en iemand zijn mond voorbijpraat? Dat zou zo maar kunnen, want het Outbreak Management onder leiding van Jaap van Dissel (in Jaap we trust, maar niet als het aan Vrij Nederland ligt'overigens) bestaat uit misschien wel dertig tot veertig deskundigen op allerlei gebieden. Virologen, mensen uit ziekenhuizen, medisch specialisten en de roep op andere deskundigen klinkt meer en meer. Probeer al die kikkers maar eens in de informatie-emmer te houden.

Stel dat er toch bewust gelekt wordt, wie doet dat dan? ‘’Is het een opzetje van het kabinet, dat strategisch communiceert en maatregelen in de week legt; de intelligente lekdown?”, zo vraagt auteur Jasper Mulder zich af.

Het jammere van het artikel is dat er eigenlijk geen echt antwoord op de vraag komt. Niet wie er lekt en waarom in dat geval. Daar kunnen redenen voor zijn. Om mensen te laten wennen aan nieuwe maatregelen, is bijvoorbeeld een mogelijkheid. Iedere verandering heeft nu eenmaal tijd nodig en misschien wil het kabinet het ook anders doen dan bij de mededeling op 15 maart dat de horeca binnen een uur de deuren moest sluiten.

Een ander argument kan zijn, dat deze coronasituatie zo uitzonderlijk is, omdat het veel meer om de positie van het kabinet gaat en minder om die van de politieke partijen. We zijn afhankelijk van en dan kan lekken best een optie zijn, omdat het eigenlijk geen kwaad kan. Met andere woorden, wie is er tegen het eerder bekend worden van getroffen maatregelen die ons allemaal aangaan? Niemand toch? De inhoud van de lockdown besluiten, stuit sommigen behoorlijk tegen de borst. Niet het moment.

In ‘normale’ tijden dient lekken in de politiek andere doelen. Om aandacht te krijgen, om de partij te dienen of die ander te schaden of om expliciet een bepaalde politicus in het goede daglicht of juist in de schemer of in het kwade daglicht te stellen.

Maar deze tijd is niet normaal. Zondag bracht de NOS dit bericht al naar buiten. Het is de voorbode van de persconferentie die ons te wachten staat. En natuurlijk ga ik kijken en ik ben niet de enige. De vorige persbijeenkomst trok maar liefst zeven miljoen kijkers. Twee weken daarvoor waren het zelfs acht miljoen mensen! Voor een niet-sportprogramma betekende dat een historisch kijkcijferrecord.

Weetje: de best bekeken uitzending ooit in ons kikkerlandje was de halve finale op het WK 2014 tussen Nederland en Argentinië. Oranje boven!